Sinirbilimci Dean Burnett “Aptal Beyin” isimli kitabında şöyle bir cümle yer alıyor. “Ne yazık ki güvenilir ve doğru sözcükleri beynin işleri için nadiren kullanılabilir, özellikle de bellek söz konusuysa.” Bilgisayarın hafızasına kaydedilen bir bilgi bir arıza olmadığı sürece kaydettiğimiz gibi o bilgiyi geri almak mümkündür. Beyin tarafından kaydedilen anılar, bilgilere her zaman bu kadar net, doğru kusursuz ulaşmak mümkün olmayabilir. Burnett, bu farklılıkların bazı nedenleri olduğunu ifade ederek şöyle sıralamaktadır.

Belleğimizdeki bilgileri çeşitli nedenlerle bastırabilir veya yanlış adlandırabiliriz. Bunda egonun önemli etkisi vardır. Kendimizi daha iyi hissetmek için belleğimiz değiştirilmektedir. Bellek Yanlılığı.
Herhangi bir durumda kişi gerçekte olduğundan daha fazla etki sahibi ve belirleyici olduğunu hatırlama eğilimindedir. Benmerkezcilik.
Kişi birden fazla seçenek arasından seçim yapması gerektiğinde seçtiğinin en iyi seçim olduğuna inanması. Tercih Destekleyici Yanlılık.
Kendi söylediklerimizin ortaya koyduklarımızın daha kolay hatırlanması. Kendini Yaratma Etkisi.
Kişi kendininkine benzer ya da aynı toplumdan gruptan geçmişten insanlara, diğerlerine göre öncelik vererek ve bunu vurgulayarak ifade edebilir. Irk Yanlılığı.
Geçmişte olan bazı olayları o anda fark etmemiş, öngörememiş olunsa bile öngörülebilir olduğunu hatırlamak, ifade etmek. Geçmişe bakış yanlılığı
Olumsuz olaylar içeren duygusal anılar olumlu olanlara göre daha hızlı zayıflarlar. Ayrıntılar net olarak kalsa bile konu ile ilgili duygusal etkiler kolay zayıflar. Duygu Yanlılığı.
Yanlılıklar çok insancadır çünkü bir konuda yargıda bulunurken sahip olduğumuz tek bakış açısı ve yorum kendimize ait olandır, sonuç olarak, belleğimizin koruyucu güçlendirici tedbirler üretmesi kaçınılmazdır.
Yanlılıkların kişiye söylettiği ya da davranmasına sebep olduğu durumların etkisi geçtiğinde bu yanlı hâl hatırlanmayabilir. Bu hal sadece olayların hatırlanmasını değiştirir ve düzenler, yenilerini yaratmaz.
Buna benzer farklı yanlılıklar tanımlamak mümkündür. Bu bellek yanlılıklarının neden olduğu değişiklikler genelde büyük değildir ve gayet sınırlıdırlar.
Sözün Özü..
Konu ile ilgili olarak farkındalık noktasında nedenler ve kaynaklar göz önünde bulundurulabilir. Bu tutumun muhtemel olumsuz etkilerini önlemek için konu üzerine düşünmek, geri bildirim almak ve sonrasında gelişim çabası göstermek yararlı olacaktır.
Comments