top of page

Liderlik Takipçilikle Başlar

Yazarın fotoğrafı: Eray BecerenEray Beceren

Havacılık dünyası, hataya yer olmayan bir disiplindir. Bu sektörde liderlik ve takipçilik kavramları, yalnızca kokpitteki karar alma süreçlerinde değil, tüm uçuş operasyonlarında emniyetin temelini oluşturur. Yardımcı pilotluk (First Officer), genellikle kaptanlığa hazırlık olarak görülse de, bu rol çok daha fazlasını temsil eder. Yardımcı pilot, hem bir liderin nasıl destekleneceğini öğrenir hem de ekip içindeki iletişim ve iş birliği kültürünün kilit taşı olur.


Bu yazıda, liderlik ve takipçiliğin kesişim noktasını, kokpitteki dinamikler üzerinden ele alacağız. Yardımcı pilotun rolü, kaptan pilotun liderlik yaklaşımı, takipçilik becerilerinin psikolojik boyutları ve bu süreçte kullanılan teorik çerçeveler detaylandırılacaktır.


Takipçilik Nedir? Teorik Bir Çerçeve

Takipçilik (followership), liderliği destekleyen ancak bağımsız düşünceye dayalı bir katılım sürecidir. Bu kavram, liderliğin tamamlayıcı bir unsuru olarak kabul edilir. Kelley (1988) ve Chaleff (2009), takipçiliği aktif katılım ve eleştirel düşünce temelinde tanımlamıştır.


Takipçiliğin Boyutları

  • Bağımsız Düşünme: Takipçi, liderin kararlarını sorgulama ve gerektiğinde alternatif sunma kapasitesine sahip olmalıdır.

  • Aktif Katılım: Takipçilik, sadece liderin emirlerini yerine getirmekle sınırlı değildir; liderin hedeflerine ulaşması için proaktif bir destek sunmayı gerektirir.

  • Karşılıklı Saygı ve Güven: Takipçilik, liderle kurulan güven temelli bir ilişki ile etkinleşir.


Havacılıkta Takipçilik: CRM ile İlişkisi

Takipçilik, havacılık sektöründe Crew Resource Management (CRM) programlarının temel bir bileşenidir. CRM, ekip üyelerinin etkili iletişim, iş birliği ve karar verme süreçlerini optimize etmeyi amaçlar (Helmreich, Merritt & Wilhelm, 1999). Takipçilik, CRM’in uygulanabilirliğini artırır ve ekip dinamiklerinin sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlar.


Kokpitte Takipçilik: Yardımcı Pilotun Rolü

Yardımcı Pilotun Takipçilik Sorumlulukları

Yardımcı pilot, bir uçuş sırasında şu sorumlulukları üstlenir:

  • Durumsal Farkındalık (Situational Awareness): Uçuşun her aşamasında çevresel faktörlerin farkında olmak.

  • Eleştirel Düşünce: Kaptanın kararlarını sorgulamak ve gerektiğinde alternatif öneriler sunmak.

  • Proaktif Destek: Kaptanın iş yükünü hafifletecek şekilde görev paylaşımı yapmak.


Örnek Olay: United Airlines 173 Kazası

1978 yılında Portland’da meydana gelen United Airlines Flight 173 kazası, takipçiliğin eksikliğinin uçuş emniyeti üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir. Kaptanın yakıt azaldığını fark edememesi ve yardımcı pilotun bu konuda yeterince ısrarcı olmaması nedeniyle uçak yakıt bitimi sonucu düşmüştür. Bu olay, kokpit ekiplerinin etkili takipçilik becerilerine sahip olmasının önemini ortaya koymuştur (Wiener, Kanki & Helmreich, 1993).


Takipçilikte Zorluklar

  • Otorite Gradyanı (Authority Gradient): Kokpitteki hiyerarşik fark, yardımcı pilotun kaptanı sorgulama cesaretini etkileyebilir.

  • Stres ve Yorgunluk: Uzun uçuşlar, takipçinin karar alma süreçlerini olumsuz etkileyebilir.

  • Psikolojik Güvenlik Eksikliği: Takipçilerin fikirlerini özgürce ifade edemedikleri bir ortam, iletişim sorunlarına yol açabilir.


Takipçiliğin Psikolojik Boyutları

  • Psikolojik Güvenlik

Amy Edmondson (1999), psikolojik güvenliğin, ekip üyelerinin hata yapma korkusu olmadan fikirlerini ifade edebildiği bir ortamı tanımladığını belirtmiştir. Kokpitteki psikolojik güvenlik, takipçiliğin etkili bir şekilde uygulanmasını sağlar.

  • Stres Yönetimi

Stres, kokpitteki karar alma süreçlerini doğrudan etkileyen bir faktördür. Yardımcı pilotun stres altında bile durumsal farkındalığını koruyarak kaptanı desteklemesi gerekir.

  • Otorite ve Sorgulama Dengesi

Otorite gradyanı, takipçinin lideri sorgulama konusundaki cesaretini belirler. Çok yüksek bir otorite gradyanı, iletişim sorunlarına yol açabilir. Bunun önüne geçmek için kaptanın açık bir iletişim stratejisi benimsemesi gereklidir (Reason, 1997).


Kaptan Pilotun Rolü: Takipçiliği Desteklemek

  • Açık İletişim

Kaptan, takipçilerin fikirlerini paylaşabileceği bir ortam yaratmalıdır. Örneğin, kaptan bir iniş sırasında yardımcı pilotun önerilerine açık olmalı ve bu önerileri dikkate almalıdır.

  • Mentorluk ve Geri Bildirim

Kaptan, yardımcı pilotun gelişimini desteklemek için düzenli geri bildirimde bulunmalıdır. Bu, takipçinin mesleki becerilerini geliştirir ve gelecekte kaptanlığa geçişine hazırlık sağlar.

  • Otorite Gradyanını Yönetmek

Kaptan, otoriteyi baskı unsuru olarak kullanmak yerine ekip dinamiklerini güçlendiren bir liderlik sergilemelidir. Bu, takipçinin güvenle hareket etmesini sağlar.


Takipçiliğin İş Dünyasına Uygulanabilirliği

  • Ekip Çalışması ve Liderlik

Kokpitteki takipçilik dersleri, iş dünyasında liderlik ve ekip çalışmasının geliştirilmesi için uygulanabilir. Örneğin, bir proje ekibinde her üyenin aktif katılımı ve eleştirel düşüncesi, projenin başarısını artırır.

  • Açık İletişim ve Psikolojik Güvenlik

İş dünyasında, çalışanların fikirlerini özgürce ifade edebildikleri bir ortam yaratmak, inovasyonu ve iş birliğini destekler.

  • Lider-Takipçi Dinamiği

Etkili liderler, takipçilerinin görüşlerini dikkate alır ve bu görüşleri karar alma süreçlerine entegre eder. Bu, ekip içindeki güveni artırır ve başarıyı destekler.


Sonuç

Takipçilik, havacılık dünyasında liderlik kadar önemli bir rol oynar. Yardımcı pilotlar, kaptan pilotlarla birlikte uçuş güvenliği ve ekip dinamiklerini optimize etmek için kritik bir sorumluluk üstlenir. Bu süreçte etkili iletişim, durumsal farkındalık ve psikolojik güvenlik kavramları ön plana çıkar. Havacılıktan alınan takipçilik dersleri, yalnızca kokpitte değil, iş dünyasında da etkili liderlik uygulamaları için bir rehber sunar.


Kaynakça

  • Chaleff, I. (2009). The Courageous Follower: Standing Up to and for Our Leaders. Berrett-Koehler Publishers.

  • Edmondson, A. C. (1999). Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350-383. https://doi.org/10.2307/2666999

  • Helmreich, R. L., Merritt, A. C., & Wilhelm, J. A. (1999). The evolution of Crew Resource Management training in commercial aviation. International Journal of Aviation Psychology, 9(1), 19-32. https://doi.org/10.1207/s15327108ijap0901_2

  • Kelley, R. E. (1988). In praise of followers. Harvard Business Review, 66(6), 142-148.

  • Reason, J. (1997). Managing the risks of organizational accidents. Ashgate Publishing.

  • Wiener, E. L., Kanki, B. G., & Helmreich, R. L. (1993). Cockpit resource management. Academic Press.

18 görüntüleme0 yorum

İlgili Yazılar

Hepsini Gör

Comments


  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn
  • Instagram
  • YouTube

©2021, Anahtar Eğitim

bottom of page