Kokpitteki Gerçek Zorluk: İnsani Beceriler

Pilotluk mesleğinin çekirdeğinde, uçağın teknik yönetimi ve kontrol listelerine (checklists) uyum yatar. Ancak kaynaklar, bu mesleğin en zorlayıcı kısmının, eğitimlerde genellikle yeterince ele alınmayan insani boyut olduğunu vurgulamaktadır. Bir pilotun teknik yeterliliğe sahip olması ile baskı altında bir ekibe liderlik edebilmesi arasındaki fark, çoğu zaman kazaların önlenmesinde belirleyici olur. Bu makale, yeni bir kaptanın karşılaştığı zorlu bir örnek olay üzerinden, pilotluğun insani yönünü ve kokpitteki kritik eksik parça olan psikolojik güvenliğin önemini incelemektedir.

Bir kaptanın, captain upgrade süreçleri ve line check'i geçmesinden sadece üç gün sonra, eğitim kaptanı olmadan gerçekleştirdiği ilk uçuşu hayal edin. Kokpitte yerini alan bu yeni kaptan, uçuş öncesi kontrolleri (pre-flight checks) kusursuzca tamamlamıştır; tıpkı eğitimde öğrendiği gibi. Kahvesinden bir yudum alır, arkasına yaslanır ve özgüvenle "Bunu hallederim. Bu kolay," diye düşünür. Nihayet hayallerindeki koltuktadır. Ancak hemen yanında, hala kahve makinesinin nerede olduğunu çözmeye çalışıyor gibi görünen toy bir first officer vardır. İşte o zaman, saniyeler içinde her şey değişir ve kaotik bir baskı ortamı oluşur:

1. Mürettebat Çatışması: Kabin amiri içeri dalar; bir yolcu kendisine küfür etmekte ve kurallara uymayı reddetmektedir.

2. Belirsizlik: First Officer, kaptanın bile cevabını bilmediği bir soru sorar.

3. Zaman Baskısı: Telsiz yayını hiç durmaz; yer ekibi pushback için hazırdır ve Harekat (Ops), uçağın neden hala kapıda beklediğini öğrenmek ister. Kaptan saate baktığında, zaten gecikmiş olduklarını fark eder.

Kokpitteki Gerçek Zorluk: İnsani Beceriler

Bu anlık olaylar zinciri, kaptanlara asıl zorluğun ne olduğunu gösterir. Pilot olmanın en zor kısmı ne motor arızaları, ne yangınlar, ne de kontrol listeleridir; zira bu teknik konular eğitimde yeterince ele alınmıştır. Asıl öğrenilmesi gerekenler, bazen zor yoldan edinmek zorunda kalınan insani becerilerdir:

• Baskı altında duyguları yönetmek.

• Netlikle çatışmayı yönlendirmek.

• Sizi kurtarmaya kimsenin gelmediği durumlarda bir ekibe liderlik etmek.

• Herkes sakinliğini kaybederken soğukkanlı kalmak.

Bu tür durumlarla başa çıkma konusunda kimsenin kendisine eğitim vermediğini ve bu becerilerin çoğunun tecrübeyle öğrendiğini belirten bir çok havacı ile karşılaşabilirsin.

Eksik Parça: Psikolojik Güvenlik

Tecrübeli pilotlar, kariyerlerinin erken dönemlerinde kendilerine öğretilmesini diledikleri kritik konunun psikolojik güvenlik (psychological safety) olduğunu ifade etmektedir. Bu terimin öğrenilmesi bile, kokpitteki iletişime bakış açısını tamamen değiştirmiştir.

Eğitim sırasında pilotlara basit bir kural öğretilir: “Sadece konuş. Bu senin işin. Profesyonel ol. Assertive ol”.

Psikolojik güvenlik, bu yapbozun eksik parçasıdır. Mesele sadece mürettebat üyelerine konuşmalarını söylemek değildir. Asıl zorluk ve yapılması gereken iş, onların gerçekten konuşmak için kendilerini güvende hissettikleri bir ortam yaratmaktır. Bu, kaptanın mürettebat üyelerinin fikirlerini, endişelerini veya hatalarını çekinmeden dile getirebileceği bir kültür oluşturması gerektiği anlamına gelir.

Pilotluğun İnsani Boyutu, teknik yeterliliğin bir ön koşul olduğu ancak tek başına yeterli olmadığı gerçeğini ortaya koyar. Kokpitteki karmaşık durumlar ve baskı anları (örnek olayda görüldüğü gibi), sadece liderlik, çatışma yönetimi ve duygusal kontrol gibi insani becerilerle başarılı bir şekilde yönetilebilir. Pilotların konuşmadığı kazaları önlemenin yolu ise, sadece talimat vermek değil, psikolojik güvenliği merkeze alan bir ortam inşa etmekten geçmektedir. Bu, zorlu derslerden kaçınmak ve havacılık güvenliğini bir üst seviyeye taşımak için kritik öneme sahiptir.

Pilotluğun insani boyutu, bir geminin kaptanının sadece motorları çalıştırmayı bilmesi değil, fırtına çıktığında hem ekibinin moralini yüksek tutması hem de tayfaların endişelerini açıkça dile getirmesi için güvenli bir ortam yaratması gibidir. Teknik bilgi motor gücü iken, psikolojik güvenlik okyanusun ortasında gemiyi ayakta tutan dümendir.

Kaptan Pilot Kyle Freiburger'in 8 KASIM 2025 tarihli paylaşımından esinlenerek hazırlanmıştır.

Eğitim, Koçluk ve Psikolojik Destek için; info@anahtaregitim.com