Gökyüzündeki Anlam Arayışı

Eray Beceren
15 Ağu
3 dakikada okunur

Ticari havayollarında görev yapan başta pilotlar ve kabin ekipleri olmak üzere tüm çalışanlar, her gün yüksek sorumluluk, stres ve zorlu koşullarla karşılaşıyorlar. Uzun çalışma saatleri, zaman dilimi değişiklikleri (jet lag), evden uzak kalma, teknik aksaklıklar ve bazen de zorlayıcı yolcular gibi durumlar, bu mesleklerin doğasında var. Peki, tüm bu zorluklar karşısında içsel bir dengeyi ve anlamı nasıl koruyabiliriz? Viktor Frankl'ın "İnsanın Anlam Arayışı" adlı önemli ve değerli eseri, bu sorulara derin ve dönüştürücü yanıtlar sunuyor.

Frankl'ın Nazi toplama kamplarındaki hayatta kalma mücadelesinden süzdüğü bilgelik, en çetin koşullarda bile insanın anlam bulma, tutumunu seçme ve ruhsal özgürlüğünü koruma kapasitesini vurgular. Bu blog yazısında, bu eşsiz kaynaktan, havacılık profesyonellerinin günlük yaşamlarına ışık tutacak bazı temel dersler şöyle sıralayabiliriz.

"Neden" Sahip Olmak, "Nasıl"a Katlanmaktır: Anlam Arayışının Gücü

Frankl'ın logoterapisinin temelinde, insanın birincil motivasyonunun haz veya güç değil, anlam arayışı olduğu fikri yatar. Bu fikir, Nietzsche'nin "Yaşamak için bir 'Neden'i olan kişi, hemen her 'Nasıl'a katlanabilir" sözüyle özetlenir. Havacılık profesyonelleri için bu "neden" ne olabilir?

Yüksek Sorumluluk Bilinci: Yüzlerce insanın hayatından sorumlu olmak, onları güvenle varış noktalarına ulaştırmak, küresel bağlantıyı sağlamak gibi görevler, mesleğe derin bir anlam katar. Bu, sadece bir iş yapmak yerine, büyük bir amaca hizmet etme bilinciyle hareket etmeyi sağlar.
Varoluşsal Boşluğu Doldurma: Frankl'a göre modern toplumdaki yaygın "varoluşsal boşluk" veya anlamsızlık hissi, can sıkıntısı, depresyon ve bağımlılıklara yol açabilir. Düzenli uçuşların tekdüzeliği, otel odalarında geçirilen zamanlar veya jet lag gibi durumlar, bu boşluğu tetikleyebilir. Meslekte ve kişisel yaşamda derin bir anlam bulmak, bu boşluğun önlenmesinde kilit rol oynar.

Tutum Seçme Özgürlüğü: Zorluklar Karşısında Zihinsel Kontrol

Frankl'ın en güçlü mesajlarından biri, insanın dış koşullar ne kadar zorlayıcı olursa olsun, bu koşullara karşı kendi tutumunu seçme özgürlüğüne sahip olduğudur. Bir uçuş ya da operasyon sırasında karşılaşılabilecek acil durumlar, teknik arızalar, kötü hava koşulları veya zorlu yolcu davranışları gibi stresli ve öngörülemeyen anlarda, bu ilke hayati öneme sahiptir:

Profesyonel Tepki: Paniklemek yerine sakin, profesyonel ve etkili bir tepki verme yeteneği, uçuş ekibinin en değerli özelliklerinden biridir. Frankl'ın kendi deneyimlerinde gördüğü gibi, bazı mahkumlar en kötü koşullarda bile insanlıklarını koruyabilmişlerdir.
"Trajik İyimserlik": Frankl, acı, suçluluk ve ölümden oluşan "trajik üçlüye" rağmen iyimser kalabilme yeteneğini "trajik iyimserlik" olarak tanımlar. Havacılık, riskler ve potansiyel tehlikeler barındıran bir alan olduğundan, bu iyimserlik, stresle başa çıkma ve zihinsel dayanıklılığı sürdürme adına önemli bir bakış açısı sunar.

Kendini Aşma ve Sürekli Gelişim

Frankl, zihinsel sağlığın, kişinin hali hazırda başardığı ile başarması gereken arasındaki gerilimden, yani kişinin olduğu yer ile olması gereken yer arasındaki boşluktan kaynaklandığını öne sürer. Bunun gerilimin zihinsel iyi oluş için vazgeçilmez olduğunu belirtir.

Mesleki ve Kişisel Gelişim: Havacılık Profesyonelleri için bu, sürekli eğitim, yeni beceriler öğrenme, performanslarını iyileştirme ve kendilerini aşma motivasyonu anlamına gelir. Bu dinamik, mesleki yaşamda bir durağanlık hissinin önüne geçerek anlamlı hedefler belirlemeye yardımcı olur.
Sürekli Gelişim Hedefi: Frankl, insanın gerilimsiz bir duruma değil, değerli bir hedefe ulaşmak için çabalamaya ve mücadele etmeye ihtiyacı olduğunu belirtir. Bu, havacılıkta kariyer basamaklarını tırmanmak, yeni tip uçaklarda yetkinlik kazanmak veya müşteri hizmetlerinde mükemmeliyeti hedeflemek gibi somut amaçlarla kendini gösterebilir.

Anksiyete ve Aşırı Düşünmeyle Başa Çıkma

Frankl, beklenti anksiyetesi, aşırı niyetlenme (hyper-intention) ve aşırı düşünme (hyper-reflection) gibi nevrotik durumlar için "paradoksal niyet" ve "derefleksiyon" tekniklerini geliştirmiştir. Bu teknikler, havacılık profesyonelleri için önemli olabilir:

Performans Kaygısı: Pilotların simülatör testlerindeki performansı, kabin ekiplerinin acil durum prosedürlerindeki yeterliliği gibi konularda hissedilen kaygılar için faydalıdır. Örneğin, uyuyamama korkusunun daha çok uykusuzluğa yol açması gibi. Frankl, bu durumda tam tersini yapmayı önerir: uyumaya çalışmak yerine, mümkün olduğunca uyanık kalmaya çalışmak. Bu, kaygının yarattığı döngüyü kırabilir.
Kendine Yönelik Odağı Değiştirme: Derefleksiyon, kişinin dikkatini kendi kaygısından veya semptomundan uzaklaştırıp daha geniş bir anlama veya başka bir kişiye yönlendirmeyi içerir. Bu, ekibin bir acil durumda kendi korkularına odaklanmak yerine, yolcuların güvenliğine ve ekibin koordinasyonuna odaklanmasına benzetilebilir.

İlişkilerin Anlamı ve Mizahın Gücü: Bağlılık ve Ruhsal Silahlar

Frankl'ın kişisel deneyimlerinde, eşine duyduğu sevgi, kamptaki hayatta kalma motivasyonunun önemli bir parçası olmuştur.

Ekip Çalışması ve Yoldaşlık: Havacılık, ekip çalışmasına dayalı bir meslektir. Uçuş ekibi üyeleri arasında güçlü bir yoldaşlık ruhu geliştirmek, birbirlerine destek olmak ve zor zamanlarda dayanışma göstermek, hem performansı hem de psikolojik iyi oluşu doğrudan etkiler. Frankl, mahkumlar arasındaki yardımlaşma ruhunun önemini vurgular.
Mizahın Rolü: Mizah, Frankl tarafından "kendini koruma mücadelesinde ruhun silahlarından biri" olarak tanımlanır. Uzun uçuşlar, stresli anlar veya beklenmedik aksaklıklar sırasında mizahı kullanmak, gerginliği azaltabilir, ekip moralini yükseltebilir ve psikolojik olarak daha dirençli kalmalarına yardımcı olabilir. Frankl, mizahın insana durumun üzerine çıkma yeteneği verdiğini belirtir.

Sonuç

Viktor Frankl'ın "İnsanın Anlam Arayışı" eseri, sadece bir hayatta kalma hikayesi değil, aynı zamanda insanın en derin anlam arayışına, içsel özgürlüğüne ve zorluklar karşısında direnme gücüne dair evrensel bir kılavuzdur. Ticari havayollarında görev yapan havacılık profesyonelleri için bu kaynak, mesleki ve kişisel yaşamlarında karşılaştıkları zorlukları aşmak, işlerine derin bir anlam katmak ve hayatın her anında bir "evet" deme cesaretini bulmak için paha biçilmez dersler sunmaktadır.