Karar Verme - FORDEC

"Guten Tag, hier spricht Ihre Kapitänin" (İyi günler, kaptanınız konuşuyor) adlı kitabında, Kaptan Cordula Pflaum, New York JFK Havalimanı yerine Boston'a inmek zorunda kaldığı olayı ve bu süreçteki hızlı karar alma mekanizmasını detaylıca anlatmaktadır. Ancak, olay anlatılırken FORDEC modelinin adı bu spesifik durum için açıkça anılmamış olsa da, alınan kararlar modelin adımlarını içselleştirmiş bir pilotun yaklaşımını yansıtmaktadır.

Aşağıda, olayın oluşu ve bu durumun FORDEC modelinin mantığıyla nasıl örtüştüğüne dair detaylı bir analiz sunulmuştur:

Olayın Oluşu (JFK Yerine Boston'a İniş)

Kaptan Pflaum, New York JFK Havalimanı'na doğru uçarken, varış bölgesinde hiçbir hava cephesi uyarısı olmamasına rağmen, beklemedikleri bir durumla karşılaşmıştır.

• Bekleme Döngüsüne Girme: Pflaum ve yardımcı pilotu, New York'ta iniş izni alamadıkları için JFK'den yaklaşık 350 kilometre uzakta bulunan Boston üzerinde bir bekleme döngüsüne girmek zorunda kalmışlardır.

• Belirsizlik ve Yakıt Durumu: Uçuş kontrolöründen ne zaman inebileceklerine dair hiçbir bilgi alamamışlardır ve havalimanının neden tamamen kapalı göründüğüne dair bir fikirleri de yoktu. Bu sırada, uçak Boston üzerinde daireler çizerken yakıtları yavaş yavaş tükenmeye başlamıştır.

• Hızlı Karar: Bu kritik anda, Pflaum ve yardımcı pilotu hızla fikir birliğine varmışlardır: En iyi seçenek, hemen Boston'daki ticari havalimanına iniş yapmaktır.

• Sebep Açıklaması ve Devam Eden Uçuş: Boston'a vardıktan kısa bir süre sonra asıl neden öğrenilmiştir: ABD Başkanı’nın uçağı olan Air Force One’ın tam o sırada JFK'ye iniş yapması nedeniyle havalimanı tamamen karantinaya alınmış ve kapatılmıştır. Pflaum, yolcularına gerçek bir sorun ya da tehlike olmadığını bildirmiş. Boston'da yeni yakıt ikmali yapmışlar, Başkanın kalkmasını beklemişler ve kısa bir gecikmenin ardından New York'a uçuşlarına devam etmişlerdir.

• Pflaum, bu durumu "harika bir ekip çalışması" olarak nitelendirmiştir.

Olayın FORDEC Modeliyle Analizi

FORDEC modeli, havacılıkta zaman baskısı altında en iyi kararı almayı sağlayan ve her türlü karar verme durumuna uygulanabilen altı aşamalı bir formüldür. Pflaum’un anlattığı kriz yönetimi, bu sistematik adımları bilinçli bir şekilde takip etmiştir:

FORDEC Adımı	Açıklama (Kaynaktaki Karşılığı)
F (FACTS – Gerçekler)	Hangi gerçekler mevcut? (JFK kapalı, Boston üzerinde daireler çiziliyor, yakıt bitiyor, ne zaman iniş yapılacağına dair bilgi yok)
O (OPTION – Seçenekler)	Hangi eylem seçenekleri var? (Boston üzerinde beklemeye devam etmek / Boston ticari havalimanına iniş yapmak)
R (RISKS/BENEFITS – Riskler/Faydalar)	Her seçeneğin riskleri nelerdir? (Beklemeye devam etmek: yakıtın bitme riski; Boston’a inmek: yolcuların gecikmesi, ancak yakıt riskinden kaçınma)
D (DESICION – Karar)	Kararın verilmesi. (Yardımcı pilotla anlaşarak hemen Boston'daki ticari havalimanına inme kararı)
E (EXECUTION – Uygulama)	Kararın uygulanması. (Boston’a inilmesi, yolcuların bilgilendirilmesi ve yeni yakıt ikmali yapılması)
C (CHECK – Kontrol)	Gerçek durum değişti mi? (Başkanın uçağının ayrılmasıyla JFK’nin açılması ve uçuşa devam etme)

Pflaum, FORDEC modelinin, zaman kısıtlı bir karar gerektiren durumlarda, daha az kritik kararlara kıyasla seçenekler üzerinde düşünmek yerine ilk uygulanabilir seçeneğe dönülerek sürecin hızlandırıldığını belirtmektedir. Boston olayı, belirsizlik ve yakıtın bitme riski nedeniyle hızlıca "Boston’a inme" seçeneğinin hayata geçirildiği zaman kritik bir karar örneğidir.

Eğitim, Koçluk ve Psikolojik Destek için; info@anahtaregitim.com