Öz Farkındalığı Geliştirme: Liderlikte Temel Bir Beceri
- Eray Beceren
- 3 Haz
- 4 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 4 Haz
Daha Önceki Bir Yazı: Öz Farkındalık: Kendini Tanıyan Lider
*******************************************************
Center for Creative Leadership (Yaratıcı Liderlik Merkezi) tarafından 20 Şubat 2025 tarihinde "4 Sure-Fire Ways to Boost Your Self-Awareness" başlığı ile yayımlanmış yazıyı daha önce yazdığım bir yazı ile yakın taraflarını buldum. Konuya bir de onların açısından bakalım.
Öz farkındalık, güçlü yönleriniz, zayıf yönleriniz, kişilik özellikleriniz, davranışlarınız, endişeleriniz ve duygularınız dahil olmak üzere kendinizin farklı yönlerinin farkında olmanız durumudur. Liderlikteki "Temel 4" beceriden ikisi olan iletişim ve etki dışa dönükken, öğrenme çevikliği ve öz farkındalık daha içe dönüktür. Bu beceri, geliştirilmesi en zor temel becerilerden biri olabilir, ancak diğer tüm liderlik becerilerinizi güçlendirmek için bir temel teşkil edebilir. Araştırmalar, lider etkinliğinin, liderlerin kendilerini ne kadar iyi anladıklarına, başkalarının onları nasıl gördüğüne ve ortaya çıkan etkileşimleri nasıl yönettiklerine bağlı olarak kısıtlandığını veya güçlendirildiğini defalarca ortaya koymuştur.
Öz Farkındalığı Artırmak İçin Johari Penceresi
Öz farkındalığınızı artırmaya başlamadan önce, kendinizi nasıl gördüğünüz ile başkalarının sizi nasıl gördüğü arasındaki farkları anlamak faydalıdır. Johari Penceresi, öz farkındalığınızı ikiye iki bir ızgarada düzenlemenize yardımcı olan yapıcı, araştırmaya dayalı bir araçtır. Bu ızgara, hakkınızda diğer insanlar tarafından bilinen ve bilinmeyenleri ile kendiniz tarafından bilinen ve bilinmeyenleri temsil eden dört bölümden oluşur:
Açık Alan (Public Knowledge): Sizin tarafınızdan ve başkaları tarafından bilinen yönlerinizdir.
Gizli Alan (Private Knowledge): Sizin tarafınızdan bilinen, ancak başkaları tarafından bilinmeyen yönlerinizdir.
Bilinmeyen Alan (Unknowable): Sizin veya başkaları tarafından bilinmeyen yönlerinizdir ve pek ilgili değildir.
Kör Alan (Blind Spots): Başkaları tarafından bilinen, ancak sizin tarafınızdan bilinmeyen yönlerinizdir.
Kör noktalar, belki de en ilginç çeyreği temsil eder. Başkalarının sizin hakkınızda bildiği, ancak sizin kendinizde fark etmediğiniz şeyler ortaya çıktığında ve başkalarının sizi gerçekten nasıl gördüğünü keşfetmek sizi şaşırttığında, bu durum dinamik, güçlü bir değişim yaratma potansiyeline sahiptir. Başkalarının sizin hakkınızda bildiği, ancak sizin bilincinde olmadığınız şeyler, kendi davranışlarınızı, duygularınızı, endişelerinizi ve performansınızı doğru bir şekilde değerlendirmenizi engelleyebilir. Bu tür anlar nadir olsa da, değerli armağanlardır. Gerçek can yaksa da, aynı zamanda öğreticidir. Kendimizle ilgili bir gerçeği keşfettiğimizde öz farkındalığımız artar. İyi bir liderlik koçluk sağlayıcısı, kör noktalarınızı belirlemenize ve bunları ele almak için bir plan yapmanıza bile yardımcı olabilir.
Öz Farkındalığın 4 Temel Yönü
Öz farkındalığınızı artırmak üzerinde çalışmadan önce, liderler için en kritik olan 4 yönünü bilmek önemlidir:
Liderlik Bilgeliği (Leadership Wisdom)
Bu, karşılaştığınız zorluklara uygulayabileceğiniz deneyimlerinizden elde ettiğiniz içgörülerdir.
Liderlik bilgeliğini geliştirmenin anahtarı, deneyimlerinizi yansıtmaya zaman ayırmaktır. En iyi liderler, yeni zorluklara karşı kullanabilecekleri bir ders ve anekdot bankasına sahiptirler. Bu içgörüler kendiliğinden ortaya çıkmaz, sürekli uygulamanın sonucudur.
Bu, deneyimlerinizi birden fazla bakış açısıyla yeniden gözden geçirmeyi, geçmiş eylemleri ve davranışları belirlemek için "yüzeysel yansıma" yapmayı ve altında yatan inançları, duyguları ve varsayımları incelemek için "derin yansıma" pratiği yapmayı içerir.
Bu yansıma tekrar tekrar yapılmalı ve iyi liderler, büyüdükçe yeni içgörüler elde etmek için aynı deneyimlere defalarca geri dönerler.
Liderlik Kimliği (Leadership Identity)
Bu, mevcut profesyonel ve kişisel bağlamınızda kim olduğunuzdur.
Kendi kimliğimizi ve bunun başkalarıyla olan etkileşimleri nasıl şekillendirdiğini anlamak kritik öneme sahiptir. Liderlik kimliğiniz, farkında olsanız da olmasanız da nasıl liderlik ettiğinizi etkiler. Aslında, hepimiz kendi kimliğimiz ve başkalarının kimliği hakkında varsayımlarda bulunuruz. Ne yazık ki, birlikte çalışırken varsayımlar genellikle gerçeklik olarak kabul edilir.
Liderlik kimliğinizi 3 eş merkezli halka (birbirini de kesişebilir) olarak düşünebilirsiniz:
Verilen Kimlik (Given identity): Yaş, uyruk, ırk, bazı fiziksel özellikler gibi seçme şansınız olmayan doğal özelliklerdir.
Seçilen Kimlik (Chosen identity): Statünüzü, kontrol ettiğiniz özellikleri ve becerileri tanımlayan özelliklerdir; meslek, politik eğilim ve hobiler gibi ortak nitelikler bu kategoriye girer.
Çekirdek Kimlik (Core identity): Sizi benzersiz kılan niteliklerdir; bazıları yaşamınız boyunca değişebilirken, diğerleri sabit kalır. Davranışlar, değerler ve inançlar buraya dahildir.
Kimliği, insanları gruplara ayırmak, belirli gruplarla özdeşleşmek ve çeşitli grupları karşılaştırmak için kullanırız. Liderlik kimliğinizi bilmek, başkalarıyla ortak zemin bulmanıza ve iç ve dış öz farkındalığınızı artırmanıza yardımcı olabilir, bu da daha güçlü ilişkilere yol açar veya kritik iletişimler sırasında yanlış anlaşılma olasılığını azaltır.
Uygulamaya dökmek için, kendinizin ve kuruluşunuzdaki birinin kimliği hakkındaki mevcut varsayımlarınız üzerinde çalışmak için şu soruları kullanabilirsiniz:
İşyerinde bir ilişki kurarken, diğer kişi hakkında ne bilmek istersiniz? İlk neyi fark edersiniz? Belirli özelliklere mi dikkatinizi çeker?
Başkaları hakkında sosyal kimliklerine dayanarak ne gibi varsayımlarda bulunursunuz?
Başka biri sizin kimliğinizi tanımlasa, ilk neyi fark ederdi? Onlar için en alakalı ne olurdu ve neden?
Başkalarının sizin sosyal kimliğinize dayanarak sizin hakkınızda ne gibi varsayımlarda bulunduğunu düşünüyorsunuz?
Birlikte çalıştığınız kişilerle ne kadar ortak noktanız olduğunu düşünüyorsunuz?
Liderlik İtibarı (Leadership Reputation)
Başkalarının sizi nasıl algıladığını bilmek, başkalarıyla iletişim kurma ve onları etkileme yeteneğinizi güçlendirecektir.
Liderlik itibarınız, başkalarının sizi bir lider olarak nasıl algıladığıdır. Liderlik itibarınızı anlamak, başkaları tarafından nasıl algılanabileceğinizi ve yargılanabileceğinizi kavramanıza yardımcı olur.
Liderlik itibarınızı anlamak için, oluşturduğunuz itibar hakkında sorular sorun ve işyerinde hangi duyguları uyandırdığınızı araştırın; davranışlarınızı başkalarının görebileceği gibi görmeye çalışın ve itibarınızın değerlerinizle uyumlu olup olmadığını kontrol edin. Bu, otantik liderlik için anahtardır ve yapacak bazı işlerinizin olduğunu öğrenebilirsiniz.
Liderlik Markası (Leadership Brand)
En büyük güçlü yönlerinizi yüzeye çıkarın, geliştirin ve cilalayın ve bunları karşılaştığınız insanlara ilettiğinizden emin olun. İnsanlar sizin liderlik yeteneğinizi nasıl biliyorlar ve siz bunu nasıl iletiyorsunuz? Liderlik markanız işte budur — arzu edilen bir liderlik özellikleri ve davranışları kümesi.
Liderlik markanızı anlamak — nasıl algılanmak istediğiniz — bu algıları pozitif ve otantik bir şekilde değiştirmek için harekete geçmenizi sağlar. Liderlik markanız, benzersiz güçlü yönlerinizi tanımlamalı, bunları başkalarına iletmeli, başkalarının sizden beklentilerini karşılayan tutarlı bir deneyim sunmalı ve örtülü olanı açık hale getirmelidir.
Güçlü bir liderlik markası ancak öz farkındalığa sahipseniz geliştirilebilir — liderlik itibarınızın ne olduğunu bilmeniz ve liderlik hedeflerinizi beslemek için onu güçlendirmeye yönelik bilinçli bir plana sahip olmanız gerekir.
Bu 4 alanda daha fazla iç ve dış öz farkındalık geliştirmek için çaba gösteren liderler için önemli getiriler sağlanacaktır.
Kaynaklar
Altman, D. (2025, February 20). 4 Sure-Fire Ways to Boost Your Self-Awareness. Center for Creative Leadership.
Comentarios