Havacılıkta Karar Verme: Sadece Bir Beceri Değil, Stratejik Bir Yatırım

Havacılık endüstrisinde, pilotların karar verme yeteneği genellikle yeterince vurgulanmayan kritik bir beceri olarak öne çıkıyor. Geleneksel pilot eğitimi hafıza prosedürleri ve manuel uçuş becerilerine odaklanırken, mükemmel uçan bir uçağın bile geçerli bir pilot iç karar süreci olmadan risklerle karşılaşabileceği belirtiliyor. Bu durum, karar verme konusunun endüstri için hayati önem taşıdığını ve özellikle yeni katılanlardan başlayarak her seviyede gerçek bir gelişim fırsatı sunduğunu gösteriyor.

Karar Verme: Doğuştan Gelmeyen, Öğrenilmesi Gereken Bir Yetenek

"İyi kararlar deneyimden gelir ve deneyim kötü yargıdan gelir" sözü, birçok kişinin kabul etmekten çekineceği bir gerçeği barındırıyor. Pilotların, günlük hayatta olduğu gibi, beklenmedik durumlarla başa çıkmak için zihinlerinde hazır "şablonlara" ve kanıtlanmış "kalıplara" ihtiyaçları vardır. Ancak, bu kalıpların her birini kendimizin geliştirmesi veya her hatayı bizzat yapmamız gerekmiyor. Aksine, ileri görüşlü havayolları ve havacılık kuruluşları, karar verme eğitimine özel olarak yatırım yapmaktadır. Bu, sadece simülatör veya CRM sınıfında bir iki günlük bir eğitimden ibaret değildir; çok daha kapsamlı bir yaklaşımı ifade eder.

Geleneksel eğitimde kontrol listeleri, prosedürler ve acil durumlar öne çıkarken, günümüzün uçuş operasyonları daha fazlasını gerektirmektedir. Uçuş güvertesinin yüksek sorumluluk seviyesine sahip tek alan olmadığını, yedi kişisel etkinin (yorgunluk, hata yönetimi, yargı ve karar verme, disiplin, etkili brifingler, liderlik ve iş yükü) de ele alınması gerektiğini unutmamak gerekir. Bu alanlardaki dil birliğini sağlamak, geleceğin profesyonelleri için hayati öneme sahiptir.

Bazı Havayollarından Mentor Destekli Eğitim Örnekleri

Bazı havayolları, pilotların daha tutarlı ve isabetli kararlar almasını sağlamak için ileri düzey programlar uygulayarak bu alandaki yatırımın önemini kanıtlamıştır:

• British Airways (BA) – Mentörlük ve İnsan Faktörleri: BA, deneyimli kaptanları mentor olarak görevlendirerek teknik olmayan becerilere (NTS) odaklanan oturumlar düzenlemektedir. Özellikle karar verme, iletişim ve liderlik becerilerine odaklanılır. Volkanik kül olayları veya pist dışına çıkma gibi gerçek vaka incelemeleri, karar zincirlerini ayrıştırmak için kullanılır. Bu oturumlar, onaylama önyargısı veya plan devamlılığı hataları gibi bilişsel önyargıları tanımaya odaklanır ve mentorlar, genç pilotların neyi farklı yapacakları üzerine düşünmelerine rehberlik eder. British Airways'in "Geleceğin Kaptanları" programı, yardımcı pilotları erken aşamalardan itibaren geleceğin kaptanları olarak geliştirmede en kapsamlı kurslardan biri olarak gösterilmiştir ve bu program, kaptanlığa terfi mülakatlarında başarısızlıklar serisinin ardından şirketin talebiyle tasarlanmış ve uygulanmıştır.

• Lufthansa Group – Karar Verme Hat Odaklı Eğitim (LOT): Lufthansa, LOFT programlarına sınıf oturumlarını dahil etmiştir. Hat deneyimi olan kaptanlar, senaryo tabanlı eğitim sırasında uçuş içi kararlarla ilgili geri bildirimleri kolaylaştırır. Bu oturumlar, gerçek vakalardan alınan kararları savunma veya sorgulama amaçlı interaktif rol yapma egzersizlerini içerir.

• Qantas – “Paylaşılan Deneyim” Çalıştayları: Qantas, üst düzey uçuş ekibi ve uçuş emniyeti danışmanları tarafından yönetilen Emniyet Liderliği çalıştayları düzenler. Bu çalıştaylarda, gerçek olaylar ve güvenli veya güvensiz sonuçlara yol açan kararlar tartışılır. Mentörlük vurgulanır ve kıdemli pilotlar, "keşke daha önce bilseydim" dedikleri bilgileri paylaşırlar.

• FedEx – Kolaylaştırıcı Liderliğindeki Modüller: FedEx, pilot kolaylaştırıcılar tarafından yönetilen modülleri entegre etmiştir. Bu modüller yorgunluk altında karar verme, mürettebat koordinasyonu ve zaman açısından kritik analizlere odaklanır. Sınıflar akran liderliğinde olduğu için, daha ilişkilendirilebilir ve etkili sonuçlar elde edilir.

  
  

Pratik Tavsiyeler ve En İyi Uygulamalar

Pilotların karar verme becerilerini geliştirmek ve desteklemek için pratik adımlar atılabilir:

• Mürettebatın Görüşünü Alın: Kaptan olarak, bir karar vermeden önce (çok zaman kısıtlı olmadığı sürece) kendi planınızı mürettebata bildirmeden önce, diğer mürettebat üyelerinden görüşlerini isteyin. Kendi görüşünüzü sonraya saklayarak, mürettebatınızın düşüncelerini sizinle paylaşmaktan çekinmemesini sağlayabilirsiniz. Bu, daha iyi fikirlere yol açabilir.

• Tanımlanmış Karar Süreçleri: Yönetimin bir kaptanın kararını eleştirmesi durumunda, bu kararın nasıl alınması gerektiğinin hiçbir yerde tanımlanmamış olması büyük bir endişe kaynağıdır. Bu sorunu çözmek için, motor çalıştırma sonrası teknik sorunlar, buz çözme/önleme, yakıt ikmali ve güzergah dışı sapmalar gibi durumlar için tanımlanmış karar süreçlerini (akış şemaları) şirket belgelerinde yayınlamak, operasyonel gereklilikleri standardize edebilir ve neredeyse hiçbir maliyeti olmaz.

Zorluklar ve Yatırım İhtiyacı

Ne yazık ki, havacılık sektöründe bu gelişime karşı bazı zorluklar da bulunmaktadır. Pilot eğitimini genişletmenin maliyetli olduğu ve bu tür eğitimlerin pilot eğitimine entegre edilmesi gerektiği dile getirilmektedir. Birçok havayolunun hala "eski usul" eğitim uygulamalarına takılı kalması ve terfi programlarını minimum gereksinimlere indirgemesi, karar verme becerileri için yeterli gözlem ve detaylı geri bildirim sağlama konusunda eğitmenlerin yetersiz kalmasına neden olmaktadır.

Pilotların, sorunları diğerlerinden daha fazla önceden görme eğilimi, bu becerinin günlük hayata ne kadar uygulandığını göstermektedir. Ancak bu içgüdüsel yetenek bile, sistematik eğitimle desteklendiğinde daha etkili hale gelir.

Sonuç

Her profesyonel pilotun bu tür karar geliştirme programlarına maruz kalması gerekmektedir ve bu programlar herkes için faydalıdır. Bu nedenle, havayolları ve havacılık organizasyonlarının pilot karar verme eğitimine ek yatırım yapması, sadece operasyonel güvenliği artırmakla kalmayacak, aynı zamanda uzun vadede verimlilik ve maliyet tasarrufu da sağlayacaktır. Bu, sadece bir harcama değil, geleceğe yönelik stratejik bir yatırımdır.