“İçgüdüsel Mantık” kavramı “Karar Verme” konusunda farklı bir yaklaşım sağlıyor. Bu kavram, 2018 yılından beri kullandığımız Harrison Assessments Yetenek Yönetimi Sistemi (HAYYS) ve onun bir ürünü olan Paradoks Raporu tarafından ortaya konmaktadır. HAYYS, kişilerin 175 davranış ve özelliğine odaklanarak değerlendirme yapmaktadır. Sistemin kullandığı en önemli araçlardan biri olan bu rapor, “Paradoks Teknolojisi” ile hazırlanmıştır. Paradoks Raporu, 24 davranışa odaklanarak 12 paradoks ortaya koymaktadır. Bu paradokslardan biri olan “İçgüdüsel Mantık” Paradoksu, kişinin karar alma yaklaşımı ile ilgilidir. Karar alırken mantık ve sezginin nasıl kullandığı ile ilgilidir.
Karar alma yaklaşımı ile ilgili olan bu paradoks sistem tarafından “Karar verirken ve strateji oluştururken hem mantığı hem de sezgiyi kullanma eğilimi” olarak tanımlanmaktadır. Sistem, “Günlük konuları çözmek için hem mantığınızı, ama yönünüzü belirlerken size rehberlik etmesi için iç görünüzü kullanın” önerisinde bulunmaktadır. Öneriyi etkin uygulayabilmek ve/veya ihtiyaç varsa gelişim sağlayabilmek için kişinin analitik ve sezgisellik konularındaki eğilimleri incelemek önemlidir.
HAYYS, kavramlar konusunda net tanımlamalar içermektedir. Bu çerçevede; Analitik “Olguları ve durumları mantık çerçevesinde inceleme eğilimi (analitik becerilerden bağımsız olarak)” Sezgisel ise “Karar verirken önsezileri de kullanma eğilimi (sezgisel becerilerden bağımsız olarak)” olarak tanımlanmaktadır.
Kişinin “Analitik” ve “Sezgisel” konularındaki eğilimlerine bağlı olarak dört olası kombinasyon vardır.
Sistemde yer alan bu kombinasyonlar her paradoks için; dengeli çok yönlülük, dengeli yetersizlik, pasif dengesizlik ve agresif dengesizlik olarak nitelendirilir.
"İçgüdüsel Mantık" paradoksunun kombinasyonları şöyle değerlendirilebilir. Grafikte bu kombinasyonlar aşağıdakilerden biri gibi görünmektedir.
Mantıklı Sezgisellik (dengeli çok yönlülük - güçlü yön), yüksek seviyede analitik ve yüksek seviyede sezgisel olmak olguları mantık çerçevesinde araştırırken bilinmeyen konuları algılamayı sağlar. Genel anlamda "doğru-etkili" olarak ifade edilebilecek kararlar alınmasına katkı yapar.
Kararlara Kayıtsız (dengeli yetersizlik - potansiyel engel), bu iki özellik eğilim veya tercih değildir ve gerekli olmadığında kaçınılabilir. Karar almaktan uzak duran, karar vermek zorunda kalmak istemeyen.
Mantığını Kullanmayan (pasif dengesizlik - potansiyel engel), sezgisel olmak ancak analitik olmamak, mantıklı düşünmeden yoksun duygusal kararlar almaya sebep olabilir.
Keskin Mantık (agresif dengesizlik - potansiyel engel), analitik olmak ancak sezgisel olmamak olgulara gereğinden fazla odaklanarak önemli konuların gözden kaçırılmasına sebep olabilir.
olarak değerlendirilmektedir.
"İçgüdüsel Mantık" Paradoksu Savrulma Davranışları
Yukarıda soldaki paradokstaki gibi analitik olmayı sezgisel olmaya tercih ettiğimizde diğer kişilerin bundan faydalandığı hissine kapılabiliriz. Analitik davranmaya gereğinden fazla önem verdiğimizde, stres altına girdiğimizde mantığını kullanmayan davranışa doğru savruluruz. Savrulma potansiyeli, gri hortuma benzer sembol ile gösterilmektedir. Burada görülen sembol, savrulmanın kişinin içinde yaşanan ve pasif bir davranış eğilimi olarak değerlendirilir.
Sağdaki paradokstaki gibi sezgisel olmayı analitik olmaya tercih ettiğimizde diğer kişilerin bundan faydalandığı hissine kapılabiliriz. Sezgisel davranmaya gereğinden fazla önem verdiğimizde, stres altına girdiğimizde duygusal davranır keskin mantıkla davranışa doğru savruluruz. Savrulma potansiyeli, bordo hortuma benzer sembol ile gösterilmektedir. Burada görülen sembol, savrulmanın kişinin içinde yaşanan ve pasif bir davranış eğilimi olarak değerlendirilir.
Savrulmalar, gelişim konusunda düşük sayısal değere sahip olan davranış eğilimlerini geliştirme doğrultusunda çaba gösterilmesini gerektirir. Raporda bu konuda açıklamalar yer almaktadır.
"İçgüdüsel Mantık" Takım Paradoksu
Örnel olarak 8 kişilik bir ekibimiz olduğunu düşünelim. Her takım üyesinin bu paradoks ile ilgili puanı, yanda olduğu gibi grafikte daire içinde bir harf ile gösterilir. Takım lideri belirtilmişse büyük harf ile, takım üyelerini küçük harf ile gösterilir. Veya teknik bir grup için büyük harf ve bir satış grubu için küçük harf kullanılabilir. Bu, iki grup içindeki etkileşimleri geliştirmek ve grup içi karar alma süreçlerini yönetmek için önemli bilgiler sağlar.
Grafiğin altında dağılım tablosu, her bir paradoks çeyreği içindeki takım üyelerinin yüzdesini ve toplam sayısını gösterir. Bu, takımın "Karar Alma" dinamiklerini daha iyi anlamak için faydalı bir özet olabilir.
Raporun son sayfasında yer alan tabloda takım üyelerini temsil eden harfler gösterilmektedir.
Grafiğin arka plan renkleri, takım üyelerinin puanlarının anlamını anlamanıza yardımcı olur. Koyu yeşil
alanda yer alan puanlar, ideal puan kombinasyonu anlamına gelir. Sol taraftaki açıklamalarda yer alan diğer renkler, ihtiyaç duyulan gelişim seviyesini gösterir.
Bireysel paradokslarda olduğu gibi yukarıdaki örnekte de davranış değerleri rakamsal olarak gösterilmektedir. Kişileri belirten harflerin bulunduğu yerdeki grafik rengine uygun olarak belirtilen anlamlara uygun olarak gelişim durumu yorumlanabilmekte ve takımın gelişimi ile ilgili planlar oluşturulabilmektedir.
Bireysel ve takım paradoks grafiğinin diğer paradokslar gibi "İçgüdüsel Mantık (Karar Alma Yaklaşımı)" paradoksu, kişilerin ayrı ayrı ve takımın bir bütün olarak karar alma sürecinde sezgisel ve analitik yaklaşımlar konusunda eğilimlerini ortaya koymak ve bu konuda gelişim fırsatları göstermek açısından çok yararlı ve değerlidir.
KAYNAK:
Harrison Assessments Yetenek Yönetimi Sistemi Paradoks Grafiği. 2022.