Duygusal Zekanın Pilot Üzerindeki Etkisi

Bu yazı, "Flight operations and emotions management: the impact of emotional intelligence on pilot" başlıklı bilimsel poster sunumunun analizini sunmaktadır.

Bu poster sunumu, 35. EAAP (European Association for Aviation Psychology) Konferansı'nda, Eylül 2024'te Atina'da sunulmuştur.

Araştırmayı hazırlayanlar ve bağlı oldukları kurumlar şunlardır:

• Micaela Scialanga: IT-APA Italia – Associazione Psicologia Aviazione (İtalyan Havacılık Psikolojisi Derneği).

• Marco Zuin: Area di Psicologia Istituto Universitario IUSVE – Venezia (IUSVE Üniversitesi Enstitüsü Psikoloji Alanı – Venedik).

• Martina Tinè: IT-APA Italia – Associazione Psicologia Aviazione (İtalyan Havacılık Psikolojisi Derneği). Area di Psicologia Istituto Universitario IUSVE – Venezia (IUSVE Üniversitesi Enstitüsü Psikoloji Alanı – Venedik).

Bu proje, IT-APA ve IUSVE tarafından geliştirilmiş ve Air Dolomiti'nin desteğiyle Etik Kurul (IUSVE-Venedik Klinik Psikoloji Bölümü) tarafından onaylanmıştır.

Araştırmanın Amacı ve Kapsamı

Havacılık sektörü, pilotların karmaşık ve değişken bir ortamda birçok değişkeni hızla yönetmeleri gereken bir alandır. Bu nedenle, havacılık alanı doğası gereği teknoloji merkezli olsa da, insan kontrolü altında kalmalıdır. Bu çalışma, pilot olmanın benzersizliğini anlamayı amaçlamaktadır.

Duygusal Zeka (Emotional Intelligence - EI), yaşamda başarı için kritik öneme sahiptir ve duygusal farkındalık, kontrol, motivasyon ile sosyal ilişkilerin yönetimini içerir. Önceki çalışmalar, pilotların duygularını tanımamalarının, olumsuz duygusal deneyimleri azaltmak için risk alma tutumlarını artırma eğilimi gösterdiğini öne sürmüştür.

Araştırmanın Özel Hedefi:

Araştırmanın temel hedefi, pilotların Duygusal Zeka seviyesinin, onların duygularını yönetmelerini ve uçuş ekibindeki Risk Yönelimini (Risk Orientation) nasıl etkilediğini gözlemlemektir. Araştırmacılar, Duygusal Zekanın, düzenleme stratejilerindeki zorluklar ile bireyin nihai duygusal tepkisi arasında bir aracı (mediator) olarak hareket edebileceğini varsaymışlardır.

Yöntem ve Veri Toplama

Katılımcılar: Araştırma, Air Dolomiti pilotlarının gönüllü ve isimsiz katılımıyla çevrimiçi bir anket aracılığıyla yürütülmüştür. Anket linkine yalnızca şirket pilotları erişebilmiştir.

• Veri Toplama Süresi: 1 Mart ile 30 Haziran 2024 tarihleri arasında yapılmıştır.

• Örneklem: Air Dolomiti pilotlarının %45.9'unu temsil eden toplam 124 anket toplanmıştır.

• Ölçekler: Çoktan seçmeli anket, 6 oturumda geliştirilmiştir ve 4, 5 veya 7 puanlı Likert tipi kapalı uçlu sorular içermektedir. Kullanılan bazı temel ölçekler şunlardır:

  • Duygu Düzenlemedeki Zorluklar Ölçeği (DERS-18).

  • Durumsal Duygusal Zeka Kısa Formu (TEIQue-SF).

  • Havacılık Güvenliği Tutum Ölçeği (ASAS), Özgüven (Self Confidence - ASAS_SC) ve Risk Yönelimi (Risk Orientation - ASAS_RO) dahil.

Analiz: Veriler, lineer korelasyonlar, çoklu lineer regresyon ve aracılık regresyonu kullanılarak analiz edilmiştir.

Temel Bulgular

1. Duygusal Zekanın Aracılık Rolü (Mediation Analysis)

Regresyon analizi, Duygusal Zekanın (TEI_SF) Duygu Düzenlemedeki Zorluklar (DERS) ile Özgüven (ASAS_SC) arasındaki ilişkide önemli bir aracı olduğunu göstermiştir.

• Analiz edilen ilişkide, Duygusal Zeka (TEI_SF) bir aracı olarak dolaylı bir etki sergilemiştir.

• Aracılık etkisinin yüzdesi %69.8 olarak hesaplanmıştır.

• Aracı değişken (TEI_SF) eklendikten sonra, DERS'in ASAS_SC üzerindeki doğrudan etkisi anlamlı olmaktan çıkmıştır (β= -0.101; p= 0.399). Bu durum, tam aracılık modelinin varlığını doğrulamaktadır.

2. Regresyon ve Korelasyon İlişkileri

Çoklu lineer regresyon analizi, Risk Yöneliminin (ASAS_RO) bağımlı değişken olarak kullanıldığı durumda, Duygusal Zekanın (TEI_SF) önemli bir yordayıcı olduğunu vurgulamıştır (β= -0.272; p= 0.002).

Korelasyonlar:

• Yüksek Duygusal Zeka (TEI_SF) puanları, yüksek Özgüven (ASAS_SC) puanlarıyla pozitif olarak ilişkilidir.

• Duygu Düzenlemedeki Zorluklar (DERS) ile Duygusal Zeka (TEI_SF) arasında negatif korelasyon mevcuttur.

• Yüksek DERS puanları, yüksek Risk Yönelimi (ASAS_RO) puanlarıyla pozitif olarak ilişkilidir.

• Yüksek Duygusal Zeka (TEI_SF) puanları, düşük Risk Yönelimi puanlarıyla negatif olarak ilişkilidir.

Demografik İlişkisizlik: Pilotların yaşı, uçuş saatleri veya deneyim yılları gibi demografik değişkenlerin, kullanılan ölçüm araçlarıyla (ASAS_SC, ASAS_RO, DERS ve TEI_SF) herhangi bir korelasyonu bulunmamıştır.

Sonuç ve Tartışma

Elde edilen sonuçlar, araştırmanın hipotezini desteklemektedir. Bulgular, Duygusal Zekanın, hem duygusal düzensizlik hem de özgüven için bir yordayıcı olduğunu açıkça göstermektedir.

Temel Çıkarım: Duygusal düzenlemedeki zorluklar (DERS) ve Özgüven (ASAS_SC), Risk Yönelimini (ASAS_RO) yordamaktadır. Duygusal boyutun, uçuş operasyonları sırasındaki risk algısı üzerinde önemli bir etkisi olduğu düşünülmektedir. Duygusal Zeka, duygusal düzensizliği yönetme kapasitesini dolaylı olarak etkilemekte, bu da dolaylı olarak daha yüksek risk algısını yordamaktadır.

Öneriler: Pilotların kariyerleri boyunca sıklıkla stres ve tükenmişlikle karşılaştıkları göz önüne alındığında, araştırmanın sonuçları duygusal öz bakıma yönelik farkındalığı artırmayı ve teşvik etmeyi amaçlayan eğitim programlarının faydasını göstermektedir. Eğitimler, pilotların duygusal sıkıntıları göz ardı etmemelerine ve bu sayede risk ve güvenlik yönelimini doğru bir şekilde değerlendirme kapasitelerini korumalarına odaklanmalıdır.

Kaynak:

Scialanga M., Zuin M., and Tinè M. (2024, September). Flight Operations and Emotions Management: The Impact of Emotional Intelligence on Pilots. Poster presented at 35th EAAP Conference (European Association for Aviation Psychology), Athens 2024.)